Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, co kryje się za skrótem "GIS"? Być może jest to pierwszy raz, gdy docierasz do tego terminu. Spokojnie, nie jesteś sam! To fascynujące rozwiązanie, które w dzisiejszym świecie odgrywa kluczową rolę w różnych dziedzinach życia. Zastanawiasz się, jak działa i jakie korzyści niesie? W tym artykule odpowiemy na te pytania, rzucając światło na tajemnice GIS. Czas zagłębić się w fascynujący świat analizy przestrzennej!

Co to jest GIS? Być może pierwszy raz w swoim życiu słyszysz ten skrót. Jest to bardzo możliwe. Warto zatem dokładnie przyjrzeć się temu rozwiązaniu, ponieważ ma ono duże znaczenie w wielu dziedzinach naszego współczesnego życia. Jak działa System Informacji Geoprzestrzennej? Jakie są jego zalety i zastosowanie? W tym artykule odnajdziesz odpowiedzi na nurtujące Cię pytania. Zapraszamy do lektury!

GIS - definicja i podziały

Nasz artykuł zacznijmy od odpowiedzi na pytanie: co to jest GIS? Jest to System Informacji Geoprzestrzennej (nazywany również Systemem Informacji Geograficznej, GIS, SIP czy Systemem Informacji Przestrzennej). Jest to skomputeryzowany system pozyskiwania, przechowywania, przetwarzania, analizowania i udostępniania informacji. Są to dane, które posiadają odniesienie przestrzenne do powierzchni Ziemi. Technologia wyróżnia się przede wszystkim możliwością połączenia różnych aspektów. GIS łączy bazy danych, wizualizacje czy analizy przestrzenne. Jest to jednak znacznie więcej niż tylko mapa z informacjami. 

GIS umożliwia przeprowadzanie zaawansowanej analizy na temat otaczającego nas świata rzeczywistego, który jest w nim modelowany. To narzędzie pozwala na laserowy pomiar odległości, tylko że na dużo większą skalę niż zwykłym dalmierzem. Porównanie, oraz określenie odległości między obiektami, stanowi cenny wkład w procesy decyzyjne i planistyczne.

W zależności od zastosowania oraz potrzeb użytkowników system może różnić się zawartymi informacjami, funkcjami i wielkością. W związku z powszechnością Internetu są one teraz dostępne właśnie w sieci w formie serwisu. Z pewnością kojarzysz aplikacje takie jak Google Maps czy Google Earth. Zaawansowane technologie zapewniają natychmiastowy dostęp do danych, analizę i tworzenie raportów.

Systemy informatyczne GIS - od prostych komputerów do zaawansowanej technologii

Historia systemów informacji geograficznej (GIS) dopiero XX wieku zaczęła nabierać realnego kształtu. Początki tej technologii sięgają lat 60. ubiegłego wieku, kiedy to Roger Tomlinson, znany jako "ojciec GIS", zapoczątkował pierwszy system informacji przestrzennej w Kanadzie. Miał on na celu zarządzanie danymi geograficznymi dla zasobów naturalnych kraju. 

Szczególną rolę dla upowszechnienia GIS odegrał Jack Dangermond — członek Harvard Lab. Założył on wraz z żoną Laurą firmę Environmental Systems Research Institute, Inc. (Esri), która stosowała programy do komputerowego tworzenia map oraz prowadzenia analiz przestrzennych. Firma Esri stworzyła wiele metod tworzenia map, które są wykorzystywane do dnia dzisiejszego. Oprogramowanie przedsiębiorstwa wzbudziło zainteresowanie wielu osób doprowadzając do popularyzacji tematu

Początkiem lat 80. powstał pierwszy komercyjny system GIS - ARC/INFO. Początkowo oprogramowania skupiały się głównie na zastosowaniach wojskowych i rządowych. Przełomowym momentem dla tej technologii było wprowadzenie pod koniec lat 90. w krajach zachodnich komputera osobistego (PC) na szeroką skalę. Dzięki temu GIS stał się bardziej dostępny i elastyczny, umożliwiając użytkownikom nie tylko przeglądanie map, ale także analizowanie danych geograficznych i tworzenie własnych map. 

Rozwój technologii komputerowych i oprogramowania spowodował gwałtowny rozwój GIS w latach 90., kiedy to zaczęto wykorzystywać go w coraz szerszym zakresie zastosowań, takich jak planowanie miejskie, zarządzanie zasobami naturalnymi, czy też badania naukowe.

Wraz z wejściem nowego tysiąclecia, GIS przeszedł kolejną rewolucję, dzięki integracji z Internetem i rosnącej ilości dostępnych danych geograficznych online. Wprowadzenie technologii internetowych GIS (Web GIS) umożliwiło łatwiejszy dostęp do danych geograficznych oraz współpracę na mapach w czasie rzeczywistym, co miało ogromny wpływ na wiele dziedzin, w tym na nawigację, usługi lokalizacyjne czy planowanie przestrzenne.

Podział Systemów Informacji Przestrzennych

Wiesz już, co to jest system GIS, jednak należy jeszcze zagłębić się w podział tych systemów. Podstawą działania są odpowiednie dane obiektu. Mogą się one różnych w zależności od cech, które określają. Są to tzw. atrybuty. Ze względu na ich rodzaj można wyróżnić: 

• atrybuty przestrzenne - określają one położenie, wielkość oraz kształt obiektu. Ukazują również topologiczne, a więc przestrzenne relacje;
• atrybuty opisowe - określają one wszystkie pozostałe, nieprzestrzenne właściwości oraz relacje danego obiektu. 

Podział dotyczy również szczegółowości danych, które są przechowywane. W tym przypadku mamy do czynienia z:

• systemem informacji geograficznej (ang. Geographics Information System, GIS) - w tym przypadku zarządzane są dane wtóne (przetworzone). Pod względem szczegółowości odpowiada mapom średnio oraz małoskalowym
• system informacji terenowej SIT (ang. Land Information System, LIS) - jest to baza danych o terenie. Operuje w skali w skali 1:500 - 1:5000. Zazwyczaj przedstawia działki geodezyjne, części miast czy mapy kastralne. 

Kto tworzy i wykorzystuje Systemy Informacji Geoprzestrzennej?

System Informacji Przestrzennej to nie tylko narzędzie do gromadzenia danych, lecz kompleksowe rozwiązanie, które rewolucjonizuje podejście do analizy przestrzennej, planowania miejskiego oraz zarządzania infrastrukturą. Jego wszechstronne zastosowania sprawiają, że jest nieocenionym narzędziem dla wielu dziedzin nauki, przemysłu i administracji. W związku z tym warto mieć świadomość obecności, działania i wykorzystania tego rozwiązania w naszym życiu. 

W jakich sektorach wykorzystuje się obecnie GIS? Nie sposób wymienić wszystkie. Oto jednak kilka przykładów, w jakich branżach dane z systemów informacji przestrzennej są nieocenione.

Planowanie miejskie

Pierwsze zastosowanie zapewne nie jest dla Ciebie zaskoczeniem - w końcu wspominaliśmy o tym już w tym artykule. W urbanistyce GIS stosowany jest do efektywnego planowania rozwoju miast i infrastruktury. Pozwala na analizę najlepszych lokalizacji dla nowych inwestycji budowlanych, dróg czy terenów zielonych, biorąc pod uwagę istniejące budynki i infrastrukturę. Systemy te są również wykorzystywane do zarządzania miejskimi systemami transportu, identyfikacji terenów wymagających ochrony, oraz w planowaniu infrastruktury energetycznej, takiej jak farmy wiatrowe czy instalacje solarnie.

Zdrowie i opieka społeczna

Również medycyna korzysta z systemów informacji przestrzennej. W sektorze zdrowia GIS stosowany jest do analizy rozprzestrzeniania się chorób, zarządzania zasobami medycznymi i planowania lokalizacji placówek zdrowotnych. Systemy te pomagają również w monitorowaniu i przewidywaniu trendów zdrowotnych. Pozwala to skuteczniej zapobiegać i reagować na zagrożenia zdrowotne w społecznościach.

Ubezpieczenia

Wiedziałeś, że sektor ubezpieczeniowy intensywnie korzysta z systemów GIS? Służą one do przewidywania ryzyka i ustalania stawek ubezpieczeniowych. Analizując dane geograficzne, takie jak historyczne zapisy dotyczące występowania huraganów czy przestępczości w danym regionie, firmy mogą lepiej dostosować swoje oferty do rzeczywistego ryzyka. GIS umożliwia również identyfikację regionów podatnych na klęski żywiołowe. Wykorzystują te dane do kalkulacji ryzyka i ustalenia odpowiednich stawek ubezpieczeniowych.

Systemy GIS znajdują również zastosowanie w wielu innych branżach m.in. leśnictwo, bankowość, telekomunikacja, sprzedaż detaliczna i wiele więcej. 

A jak to wygląda w Polsce?

W Polsce Systemy Informacji Geoprzestrzennej powstają w szczególności z inicjatyw jednostek samorządów czy administracji wojewódzkich i miast. Mapy danych stanowią niezwykle ważny element rozwoju i funkcjonowania społeczności. Jest to także źródło informacji dla inwestorów oraz turystów. Mapy GIS, SIT czy SIP powstają również w ramach systemów tematycznych. Można w tym miejscu wspomnieć o systemach Tatrzańskiego Parku Narodowego czy Lasów Państwowych.