W dziedzinie geodezji, dokładne pomiary kątów i wysokości stanowią kluczowy element prac pomiarowych. Teodolit i niwelator to nieodzowne narzędzia w arsenałach geodetów, umożliwiające precyzyjne ustalanie kątów i różnic wysokości terenu. W niniejszym artykule omówimy praktyczne aspekty interpretacji odczytów z tych urządzeń. Dowiedz się, jak uzyskiwać wiarygodne dane w pracy geodezyjnej.

Odczyt niwelatora — jak poprawnie dokonać pomiaru?

Kluczowym etapem w procesie pomiarów geodezyjnych jest dokładny odczyt z łaty niwelacyjnej. Poniżej znajdziesz nasz poradnik, w jaki sposób dokonać poprawnego odczytu z instrumentów optycznych, zwracając uwagę na szczegóły i zasady, które gwarantują precyzję tego procesu.

Na początek musisz wiedzieć, jak skonstruowana jest łata, bez której dokonywanie pomiaru nie jest możliwe. Długość łaty niwelacyjnej wynosi zazwyczaj 4 metrów. Element jest również wyposażony w libelle okrągłe. Ułatwiają one ustawienie łaty w pionie. System odczytowy na łatach jest zaznaczony kolorami, na przemian czarnymi i czerwonymi. Zmiana koloru na łacie następuje co 1 metr. Na tle każdego koloru znajduje się także opis, składający się z dwóch cyfr. Pierwsza oznacza metry, a druga decymetry od stopki łaty. Dodatkowo, co 5 centymetrów na łacie pojawia się symbol dużej litery E, a najmniejszą jednostką podziału jest 1 centymetr.

Po wycelowaniu lunety niwelatora na łatę uzyskujemy obraz w polu widzenia lunety. Właściwy odczyt dokonujemy za pomocą środkowej kreski poziomej krzyża kresek, co pozwala precyzyjnie określić wysokość danego punktu.

Podczas dokonywania odczytu z łaty niwelacyjnej należy zawsze pamiętać o strukturze 4-cyfrowej. Pierwsza cyfra reprezentuje metry, druga decymetry, trzecia centymetry, a czwarta określa milimetry. Ta ostatnia jest szacowana przez obserwatora. Nawet jeśli wartości metrów lub milimetrów wynoszą zero, odczyt zawsze składa się z 4 cyfr. Taki format pozwala jednoznacznie określić wysokość osi celowej względem punktu referencyjnego. Odczyt z niwelatora polega na określeniu położenia środkowej poziomej kreski krzyża siatki celowniczej.

Na przykład, środkowa pozioma kreska może znajdować się na czerwonym tle łaty, opisanym między dwoma cyframi 10 a 11. Stąd wartość 10 (linia jest w polu decymetra oznaczonego jako 10). Kolejna liczba to 4. Linia pozioma znajduje się na 5 centymetrze, jednak daje to 4 pełne centymetry. Linia jest w połowie tego centymetra, dlatego wartość milimetrów to 5. Całość daje odczyt 1045 mm.

Odczyt z teodolitu — jak je interpretować?

Teodolit to kolejne narzędzie, bez którego trudno wykonywać jakiekolwiek prace geodezyjne czy budowlane. Jego zadaniem jest precyzyjny pomiar kątów poziomych i pionowych.

Zanim zabierzesz się za pracę z teodolitem, musisz znać strukturę kątów. Pełny okrąg składa się z 360 stopni, a każdy stopień dzieli się na 60 minut. Skala noniusza na teodolicie składa się z dwóch okręgów: zewnętrznego, nieruchomego, i wewnętrznego, obracającego się wraz z lunetą teodolitu. Każdy interwał oznacza 30 minut lub 1/2 stopnia.

Znalezienie znaku „0” na wewnętrznej (ruchomej) skali jest kluczowe. Gdziekolwiek zero spada względem skali zewnętrznej, jest to miara stopnia. Dokładność pomiaru kąta zależy od umiejscowienia „0” na skali wewnętrznej względem skali zewnętrznej. Jeśli zero pokrywa się z oznaczeniem na skali zewnętrznej, pomiar jest dokładny. Jeśli jednak zero znajduje się między dwoma oznaczeniami, licz minut. Przesuwając się w prawo od zera, zlicz oznaczenia, aż zrównają się z oznaczeniem pod nimi. To stanowi minuty mierzonego kąta.

Podsumowanie

Odczyt z łaty niwelacyjnej oraz teodolitu jest kluczowym elementem w geodezyjnych pomiarach. Zastosowanie precyzyjnych zasad odczytu i zrozumienie struktury łat niwelacyjnych umożliwiają dokładne wyznaczanie wysokości terenu. Wartościowe pomiary są niezbędne do sporządzenia precyzyjnych map wysokościowych oraz efektywnego prowadzenia prac geodezyjnych.